Japon suşi yemiyor, orkinosçu kan ağlıyor

Geçen yıl 5 bin ton orkinos üretimi gerçekleştiren Türkiye, bu yıl ancak 3 bin ton üretim gerçekleştirebilecek.
Global krize bağlı olarak Japonya’da tüketimin azalması ve elinde 20 bin tonluk orkinos stokunun bulunması, üreticilerin zor günler yaşamasına neden oluyor.

Orkinos ihracatının yüzde 95’inin Japonya’ya gerçekleştirildiğini belirten Akua-Group Ortağı, Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamulleri İhracatçılar Birliği Üyesi Nedim Ambar, bu yıl ancak 50 milyon dolarlık ihracat yapabileceklerine, geçen yılki rakamın ise 80 milyon dolar seviyesinde olduğuna dikkat çekiyor. Anbar, “Geçmiş dönemlerde orkinos ihracatı 100 milyon doları bulmuştu. Bu doğrultuda bu yıl 50 milyon dolarlık ihracat mucize olacak” diyor.

Japon mutfağına hitap eden ve alternatif pazarlara açılma şansının zor olduğu orkinos üretimi konusunda sıkıntılı günler yaşandığını ifade eden Anbar, üreticilerin alternatif balık çeşitlerine yönelme eğiliminde olduğunu kaydediyor.

Öte yandan kendi firmalarının ekonomik krize rağmen Japonya’nın en büyük firmalarından Sohet ile orkinos balığını larvalardan üretmeye yönelik 10 milyon dolarlık bir projenin hazırlıklarını sürdürdüklerini ifade eden Anbar, bu projede King Üniversitesi ve Ege Üniversitesi’nden de destek alacaklarını kaydetti. Larva’dan orkinos üretimi yöntemi Japonya’dan sonra ilk defa Türkiye’nin kullanacağını anlatan Anbar, ayrıca sektörün üs kuruluşu olan ve kendisinin de başkanlığını yürüttüğü Orkinos Yetiştiricileri Derneği'nin fesh edildiğini söyledi. Nedim Ambar ile sektördeki son gelişmeler, yaşanan sıkıntılar, firma olarak yaptıkları yatırımlar ve hedefleri üzerine konuştuk.

--Sektörün durumu hakkında bilgi verebilir misiniz? Kotaların azaltılması konusunda bir eğilim vardı. Bu ne durumda?
ANBAR: 2008 Kasım ayında Uluslararası Atlantik Orkinoslarını Koruma Komisyonu (ICCAT) tarafından alınan kararlar gereğince kotalar azalıyor. Bunun nedeni bilimsel yapılan çalışmaların sonuçlarına dayandırılıyor. Akdeniz ve Atlantis’te orkinos stoklarının azalması gerekçe gösterilerek kotalar azalmaya devam ediyor. Bunun yanında kaçak avlanmaya karşı denetimlerde arttırılıyor, şıklaştırılıyor. Bu iş tamamen reel hale dönüyor. Bu şöyle iyi bir zamana da geldi.

--En büyük alıcınız olan Japonya’da durum nedir?
ANBAR: Dünyayı etkisi altına alan küresel ekonomik kriz tabiî ki orkinos sektörünü de etkiliyor. Bizde kiriz yaşanıyor. Bu krizle birlikte üretim miktarlarının azatılması ihtiyacı vardı. Balıkçılıkta özellikle avlanmaya dayalı balıkçılıkta şu kadar avlayacaksın noktasında onu çok kolay kolay ikna edemesin. Ancak şu anda Japonya’da 20 bin ton orkinos stoku olduğu söyleniyor. Bunun eritilmesi kolay değil. Bir yanda bunu eritip bir yandan da yeni sezon için balık besleyeceksin, bunu satışa sunacaksın bu zor.
İkinci problem, krizin vurduğu ülkelerin başında gelen ülkelerden biri de Japonya. Japon yeni dolar ve Euro’ya karşı inanılmaz değer kazandı. Japonya bizim gibi ithalata dayalı değil ihracata dayalı bir ekonomi. Dolayısıyla Japon yeni değer zaman Japon ihracatçısının dünya piyasalarında gücü düşüyor.

Paranız fazla değerli olunca ihracata rekabet şansınızı kaybediyorsunuz.
Krizden Japon ekonomisi çok ciddi zarar ve hasar gördü. Krizden sonra orkinos sektörünün ilgili grupların ticari kayıplarının 200 milyon dolar olduğu söyleniyor. Bunları dikkate aldığınızda Japonya bu sezonda dünyadan orkinos alımları azalacak.

Üretilen orkinosun yüzde 95’in Japonya’ya gidiyor. Kalan kısımda diğer ülkelere gidiyor. Bu sezon alımlarda yüzde 50’ye varan azalma olacak. Geçen sezon yüzde 30’luk daralma oldu. Bu yılda miktarda yüzde 50’lik bir azalma bekleniyor. Buna ilaveten fiyatlarda da yüzde 30’luk bir gerileme söz konusu olacak.

Bu nedenle geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu sezon orkinos ihracatında büyük gelirler olmayacak. Geçmiş dönemlerde orkinos ihracatı 100 milyon doları bulmuştu. Bu doğrultuda bu yıl 50 milyon dolarlık ihracat mucize olacak. Geçen sezon ise 2008’de 70-80 milyon dolarlık bir ihracat söz konusu oldu.

--Kriz döneminde ne gibi tedbirler almayı planlıyorsunuz?
ANBAR: Kotalara uyuyoruz. Kapasite oranlarını düşürüyoruz. Bugüne kadar yüzde 80-90’larda idi. Hatta kapasite kullanım oranları yüzde 100’lere yakın idi. Ancak bu kapasite kullanımları yüzde 50 civarında kalacak. Maliyetleri düşürücü bir takım çalışmalarımız olacak. Çalışanlar ücretlerinde büyük artışlar beklemesin. Ciddi bir zarar var. Sektörün şu anda içinde bulunduğu durumda, dünya krizinin Japonya’yı etkilemesi ve bununla birlikte Japonya’nın taleplerini azaltması yer alıyor. Ayrıca bir dönem ki döviz kurunda ki düşüşün etkisi var.

--Alternatif pazarlar yaratılamaz mı?
ANBAR: Bizim sektör için bu biraz sıkıntılı. Müslüman mahallesinde salyangoz satmaya benziyor. Orkinos balığı pişirildiğinde tüketimi çok arzu edilen bir balık değil. Bunu alternatif pazarlara taşımak çok zor. Bizim ürünümüz bir ülkenin mutfak kültürüne dayalı olduğu için yeni pazarlar yaratmakta sıkıntı yaşıyoruz.

--Türkiye’de üretim miktarları nasıl?
ANBAR: Geçen yıl 5 bin tonu geçti. Bu yıl ise 3 bin ton seviyesinde kalacağını tahmin ediyorum. 2010’da daha aşağı düşmez. Akdeniz genelinde 17-18 bin tonluk bir üretim vardı. Bunun yaklaşık üçte birini biz yapıyoruz. Bu sezon bunun 12 bin seviyelerinde olacağını tahmin ediyorum.

--Üretici firmaların alternatif ürün gruplarına yönelmesi söz konusu olabilir mi?
ANBAR: Alternatif ürün gruplarına yönelmesi olabilir. Bunu deneyenler oldu. Yurt dışına açılımlar var.

--Firma olarak sizin son dönemdeki yatırım süreciniz hakkında bilgi verir misiniz?
ANBAR: Yeni bir yatırımız var. Hemen hemen mutabakatlarımızı sağladık. MOU(Memorandum of Undurstan) denilen mutabakata zabtını imzalamak üzereyiz. Japonya’nın ki King Üniversitesi, yine Japonya’nın bu alandaki büyük firmalarından Sohet ile orkinos balığını larvadan yetiştirme Projesi’ne başlıyoruz. Süreli bir proje. Bunun paydaşları önümüzdeki günlerde netlik kazanacak. Bizim Ege Üniversitesi Yetiştiricilik Bölümü ile görüşmelerimize devam ediyoruz. Onlarla birlikte kota sıkıntısı aşmak konusunda böyle bir tedbirimiz var.

Bu projeye Haziran-Temmuz aylarında imza atacağız. Japonya’ya bazı bilim adamlarını göndereceğiz. Eğitim alıp bu işi Türkiye’de yapacaklar. Projenin başlangıcında başlayıp ilk yavrunun alınması en az 3-4 yıllık bir süreci kapsıyor. Uzun soluklu bir proje. Bu işin geleceği bu yönde.
Bu yöntemi sadece Japonya’da yapılıyor. Onlardan sonra ilk kez yapan Türkiye’de biz olacağız. Bunun için ciddi bir yatırım tutarı var. 10 milyon Euro’luk bir yatırım olacak.

--Yurtdışındaki çalışmalarınız ne durumdadır?
ANBAR: İtalya’da iki yıldır çalışmalarımız devam ediyor. Oralarda da benzer problemlerimiz var. Yunanistan ile çalışmalarımız devam ediyor. Bu yıl ilk kez çiftliklere balık koyacağız. Yunanistan’daki ortaklığımız sadece orkinos yetiştiriciliği üzerine değil. Genel balık yetiştiriciliği alanında da çalışıyoruz. Belik Selonda ile önümüzdeki süreçte Türkiye’de levrek çupra üretimine girebiliriz. Yunanistan’da Selonda ile ortağız. İtalya’da da bir ortağımız var. Fas’da ki çalışmalarımız devam ediyor. Önümüzdeki yıllarda oralarda da balık üzerine çalışmalarımız olacak. Bir iki yıl içinde sonuca ulaşamıyoruz. Fas’daki şirketle birlikte farklı sularda balık yetiştiriciliği gündeme gelebilir.

--Orkinos Yetiştiricileri Derneği'ndeki çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz?
ANBAR: Orkinos Yetiştiricileri ve İhracatçıları Derneği'nin feshi ediyoruz. Bununla ilgili Dernekler masasına gerekli başvurumuzu yaptık. Yeni bir yapılanma olmayacak. Derneğe şirkete olarak bakarsanız 6 ama 27 üyemiz var.
kaynak
http://www.virahaber.com/haber/japon-susi-yemiyor,-orkinoscu-kan-agliyor-9975.htm