Ders 9 : fiillere ve katakana'lara baslangıç

Bu dokuzuncu derste Japonca'nın diğer bir yazım şekli olan katakana'lara başlayacağız.

Katakana yazım şekli Japonya'da çok kullanıldığından, öğrenmemek çok yanlış olur. Özellikle katakana'nın yabancı kelimeleri Japonca yazmaya yaradığını göz önüne alırsak, onları öğrenmenin ne kadar faydalı olabileceğini görebiliriz. Örneğin, ナイフ (naifu) yemek bıçağı için kullanılır. Bu kelimeye dikkatli bakacak olursanız, rômaji ile yazıldığında ve biraz hızlı telaffuz edildiğinde İngilizce'deki knife [nayf] kelimesine çok yakın olduğunu görebiliriz. Tabii bu da kelimenin aslında İngilizce olmasından kaynaklanıyor. Bu gibi alıntılar günümüz Japonya'sında çok sık yapılmaktadır, özellikle gençler arasında (bu şekilde konuşmak "cool" biri olmanızı sağlar bir nevi).
Eğer İngilizce biliyorsanız, ve katakana'ları ezberlediyseniz, Japonya'da daha az zorluk yaşarsınız. Mesela acıktınız ve nerede ne yiyebilirsiniz bilmiyorsunuz. Katakana okuyabiliyorsunuz, çat pat da İngilizce'niz var. Bir lokantanın önündesiniz ve ハンバーガー (hanbâgâ) ya da ラーメン (râmen) yazdığını gördünüz. Bu gibi durumlarda, en azından ne yiyeceğinizin bilincinde olursunuz...

Bu derste ayrıca fiillerin kibar formunu görmeye baslayacağız...

0) Önce birkaç fiil öğrenelim

Uyumak : ねる (neru)
Bakmak : みる (miru)
Okumak : よむ (yomu)
Yazmak : かく (kaku)
Gitmek : いく
Konuşmak : はなす (hanasu)
Yapmak : する (suru)
Gelmek : くる (kuru)

Japonca'da bir fiil şahıslara göre çekilmez. Tek bir form bütün kişiler için geçerlidir.
Fiilleri üç gruba ayırabiliriz : 1.inci grup, 2.inci grup ve düzensiz fiiller. Şimdilik bu fiillerin sadece kibar formunu göreceğiz.

1) 1.inci grup fiiller

う (u), つ (tsu),る (ru), く (ku), ぐ (gu), す (su), む (mu), ぶ (bu), ぬ (nu) ile biterler. Bu fiillere bazı kitaplarda yodan (よ, yo = dört) da denir çünkü kökleri gelen eke göre dört sese dönüşebilir. Kibar forma dönüşürken, yodan'ların sonundaki 'u' sesi 'i' sesine dönüşür. Yani, u i'ye, tsu chi'ye, ru ri'ye, ku ki'ye, gu gi'ye, su shi'ye, mu mi'ye, bu bi'ye, nu da ni'ye dönüşür. Sonlarına da altta gördüğümüz ekler gelir.

-ます (masu) : zamansız afirmatif
-ません (masen) : zamansız negatif
-ました (mashita) : geçmiş afirmatif
-ませんでした (masendeshita) : geçmiş negatif

Türkçe'deki gibi, Japonca'da da geçişli fiiler kavramı vardır. Buna göre, geçişli fiil kullandığımız zaman nesneyi belirtmek için を (wo) kullanılır. Bu を okunması gerektiği gibi (wo) değil de は (wa diye okunan ha) gibi farklı bir şekilde okunur: o diye.*

Örnek:

おちゃ　を　のみます。
Ocha o nomimasu. (nomu -> nomi-masu)
Yeşil çay içiyorum.

この　ほん　を　よみます。
Kono hon o yomimasu. (yomu -> yomi-masu)
Bu kitabı okuyorum.

てがみ　を　かきます。
Tegami o kakimasu. (kaku -> kaki-masu)
Mektup yazıyorum.


2) 2.inci grup fiiller

Hepsi る (ru) ile biter. Ancak bütün る (ru) ile biten fiiller bu gruba ait değildir. Bazı kitaplarda, bu gruba ichidan (いち, ichi = 1) da denir. İchidan'ların kökü asla değişmez. Onların çekimi için る (ru) ekini kaldırıp üstte gördüğümüz ekleri getirmek yeterlidir.

Örnek:
すし　を　たべます。
Sushi o tabemasu.
Sushi yiyorum.

いま　ねます。
Ima nemasu.
Şimdi uyuyorum.

3) Düzensiz fiiller

する (suru) ve くる (kuru) düzensiz fiillerdir:

する (yapmak)

します (shimasu)
しません (shimasen)
しました (shimashita)
しませんでした (shimasendeshita)

くる (gelmek)

きます (kimasu)
きません (kimasen)
きました (kimashita)
きませんでした (kimasendeshita)

Örnek :

たなか　さん　は　にほん　へ　きました。
Tanaka san wa nihon e kimashita.
Bay Tanaka Japonya'ya geldi.

Önemli not : くる (kuru) fiili を (o) ile değil へ (e) ile çekilir.

4) Katakana : ビール (biiru)

ビール (biiru) : bira

ー : bu uzun ve ortadan çekilen çizgi sadece katakana'larda vardır, ve kendinden bir önceki hecenin uzamasını sağlar, tıpkı üstte bi hecesini uzattığı gibi.

Hiragana:
ヒ hi


ビ Bi


ル Ru



*: Açıkçası, Türkçe dilbilgim çok zayıftır, o yüzden burada yaptığım açıklamanın yeterince tatmin edici olup olmadığını bilemiyorum. Eğer değilse başka şekilde açıklamaya çalışırım...

İngilizce'den Japonca'ya geçen kelimelerin fazlalığını gördükçe hayretler içerisinde kalıyorum, inanılır gibi değil. Ben futbolla çok ilgili biriyim, futbol terimlerinin nededeyse tamamı Katakana, yani İngilizce'den geçmiş. (Her Katakana İngilizce olacak diye bir kural yok bu arada.)

Formation,
Throw,
Free Kick,
Goal,
Keeper,
Defense,
Mid Field
Technician,
Team,
Game,
Password,
Pass,
Kick,
Combi,
vs vs...

Bunlar şöyle düşününce aklıma ilk gelenler. Sensei'nin de dediği gibi birazcık da İngilizce biliyorsanız, bu Katakana'yı halledince kafadan onlarca ve belki de yüzlerce kelime öğrenmiş olacaksınız, olacağız. (Bu tabi Japonca'yı öğrenen bizler açısından hoş bir durum ama öte yandan bu kadar fazla kelime ithal etmelerine acıyorum mu diyeyim, şaşırıyorum mu bilemiyorum.)

Futbol zaten japon sporu olmadigi için, ona ait hersey Japonya'ya ve japoncaya sonradan geçmis. O yüzden kelimelerin çogunun ingilizce olmasi normal

yardımınıza ihtiyacım var sensei
kelimeleri ezberlerken たべる diyemi yoksa
たべます diyemi ezberlememiz lazım.

Ne demek istedigini anlayamadim :scratch:
たべる fiilin çekilmemis hali. Yani türkçe 'yemek' demek. たべます ise fiilin çekilmis hali. Yani 'yiyorum' veya 'yiyor' filan anlaminda. Önce fiilin dümdüz çekilmemis halini ögrenmelisin bence ki, sonradan fiil çekiminde sorun çekmeyesin

hocam afirmatif derken ?

ayrıca bu adamların sadece ıkı zamanımı var

Afirmatif, yani olumlu, yani negatifin karşıtı.
Sadece iki zaman var diyelim

sensei san , Japonca'da zaman konusunda birşey merak ettim.

Mesela ;

Ocha o nomimasu. (Yeşil çay içiyorum.)
Ocha o nomimasen. (Yeşil çay içmiyorum.)
Ocha o nomimashita. (Yeşil çay içtim.)
Ocha o nomimasendeshita. (Yeşil çay içmedim.)

Peki ya ;

Yeşil çay içeceğim. Şeklinde geniş zaman olarak nasıl kullanabilirim Sad ?
Yada mesela geçmişin hikayesi olarak Yeşil çay içmiştim. gibi şekillerde nasıl kullanacağım.
Bilgilendirirseniz sevinirim, iyi günler..

(Örnek cümle : Yeşil çay içmiştim ki o sırada seni gördüm..) Very Happy

tugsat, japoncada şimdiki zaman aynı zamanda gelecek ve geniş zaman da anlatabilir.
"İçmiştim"i de aynen "içtim" gibi söyleyebilirsin. Ancak verdiğin örnek cümleyi türkçede de farklı kurabileceğinden japoncada da şu şekilde söyleyebilirsin: Ocha o nonda toki, anata to deatta (yeşil çay içtiğim anda seninle karşılaştım)

Bu arada, "sensei san" bir garip olmuş

-nda toki : -ğim anda anlamınamı geliyor ?

Evet